راهنمای انتخاب و خرید موتور برق

موتور برق چیست ؟

موتور برق یک وسیله برقی مکانیکی است که انرژی فسیلی را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند. بنزین، گازوئیل و یا گاز طبیعی می تواند به عنوان سوخت در موتور برق استفاده شود. موتور برق از دو قسمت اساسی تشکیل شده است. موتور و ژنراتور . موتور انرژی فسیلی را به انرژی مکانیکی و ژنراتور انرژی مکانیکی تولید شده توسط موتور را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند.

مشخصات فنی موتور برق که در کاتالوگ شرکت های سازنده درج می شود به شرح زیر است:

ولتاژ خروجی :

کلیه موتور برق های موجود در بازار ایران دارای ولتاژ خروجی تک فاز 220 یا 230 ولت و سه فاز 380 یا 400 ولت هستند.

ضریب توان یا حداکثر جریان:

یکی دیگر از پارامترهای مهم یک  موتور برق، ضریب توان موتور برق می باشد. ضریب توان یک عدد ثابت است که معمولا برای ژنراتورها حدود 0.8 است که البته می تواند کمتر یا بیشتر از آن نیز باشد. اگر ضریب توان مشخص نشده باشد می توان بطور تقریب مقدار آنرا از روی حداکثر جریان خروجی ژنراتور مشخص نمود.

توان ظاهری نامی و توان ظاهری حداکثر:

توان ظاهری از حاصل تقسیم توان حقیقی بر ضریب توان بدست می آید و واحد آن ولت آمپر یا کیلو ولت آمپراست.  به عنوان نمونه اگر توان حقیقی یک موتور برق 1 کیلو وات و ضریب توان آن 0.8 باشد، در این صورت توان ظاهری موتور برق 1000/0.8=1250  ولت آمپر خواهد بود.

حال اگر توان ظاهری بر روی پلاک موتور برق نوشته نشده باشد و حداکثر جریان خروجی موتور برق فوق الذکر 5 آمپر باشد، در این صورت توان ظاهری موتوربرق 220*5=1100 ولت آمپر خواهد بود.

نوع موتور: 

موتور برق ها به دو صورت “دوزمانه” و یا “چهار زمانه” ساخته می شوند. در موتورهای  دو زمانه جهت روغن کاری، روغن با بنزین به نسبت مشخص مخلوط شده و در داخل باک بنزین ریخته می شود. لذا روغن به همراه بنزین سوخته می شود. بدلیل سوختن روغن ، دود خروجی از این نوع موتور آلودگی  زیادی به همراه دارد و بسیاری از کشورها اجازه تولید این نوع موتور داده نمی شود.

موتور چهار زمانه  مشابه موتور اتومبیل ها می باشد. در این نوع موتورها علاوه بر باک بنزین، مخزن روغن نیز تعبیه می شود. روغن مخزن در مدت زمان معینی باید تعویض گردد که دقیقا مشابه تعویض روغن در اتومبیل ها می باشد.

نوع سیم پیچی ژنراتور:

سیم پیچی ژنراتور موتور برق می تواند از جنس مس و یا آلمینیوم ساخته شود. مس به دلیل ضریب هدایت الکتریکی بالاتر تلفات کمتری نسبت به سیم پیچ آلمینیومی دارد و به همین دلیل نیز قیمت ژنراتور سیم پیچ مسی به مراتب بیشتر از سیم پیچی آلمینیومی می باشد.

صدای تولید شده توسط موتور برق:

مشابه هر وسیله موتوری، موتور برق نیز به هنگام کار تولید صدا می کند که شدت تولید صدا با واحد “دسی بل” بیان می شود. هرچه “دسی بل” تولیدی موتوربرق بیشنر باشد نشانه صدای بیشنر است. پس در هنگام خرید باید به این مشخصه موتوربرق نیز توجه نمود. در صورتی که محل نصب موتور برق ثابت باشد می توان با ساخت محفظه عایقی (کانوپی) تا میزان بسیار زیادی صدای خروجی از موتور برق را کاهش داد. ساخت محفظه عایقی باید توسط افراد حرفه ای و با در نظر گرفتن مسیر تامین هوای مورد نیاز احتراق، تخلیه گرمای تولید شده توسط موتور و ژنراتور  و همچنین تخلیه اگزوز ساخته شود.

نوع سوخت مصرفی:

همان گونه که در ابتدا توضیح داده شد موتور برق  برای یک نوع سوخت ( بنزین، گازوییل و یا گاز طبیعی ) طراحی و ساخته می شود. قیمت موتور برق هایی که با گازوییل و گاز طبیعی کار می کنند به مراتب بیشتر از موتور برق هایی است که با بنزین کار می کنند.

نوع روشن شدن موتور:

روشن شدن موتور برق ها می تواند به دو صورت الکتریکی ( استارت برقی) و یا دستی ( هندلی) صورت گیرد. همه موتوربرق ها قابلیت روشن شدن دستی را دارند ولی روشن شدن الکتریکی در بعضی موتور برق ها وجود دارد. بدیهی است که موتور برق هائی با قابلیت روشن شدن الکتریکی، گران تر از موتور برق هایی است که این قابلیت را ندارند.

موتور برق هایی که دارای قابلیت استارت الکتریکی باشند را می توان با نصب تجهیزات اضافی بصورت اتوماتیک خاموش و روشن نمود. البته هزینه این تجهیزات حدود پنجاه درصد قیمت موتور برق می باشد که باید به صورت سفارشی و توسط افراد متخصص ساخته شود.

برند و کشور سازنده:

موتور برق های تولیدی برندهای معتبر دارای کیفیت بهتر، عمر طولاتی تر، هزینه تعمیرات کمتر و سوخت مصرفی کمتر هستند. موتور برق هایی که تولید برندهای ژاپنی و اروپایی باشند و در کشور صاحب برند ساخته شوند در یک توان مشخص، قیمتی به مراتب بیشتر از برندهای ناشناخته و تولید شده در سایر کشورها را دارد. به عنوان مثال قیمت یک موتور برق با توان مشخص از برند ژاپنی و ساخته شده در ژاپن قیمتی حدود 4 تا 5 برابر یک موتور برق با همان توان ولی از یک برند ناشناخته و ساخته شده در چین را دارد.

راندمان:

موتور و ژنراتور جهت تبدیل انرژی مقداری از انرژی دریافت شده را بصورت گرما تلف می کنند. هر چه راندمان موتور برق بیشتر باشد مقدار انرژی الکتریکی تولید شده به ازای مقدار معینی سوخت، بیشتر می باشد. بنابراین یکی از پارامترهای مهم در قیمت موتور برق، راندمان موتوربرق می باشد.

حفاظت های برقی و مکانیکی:

هر چه که یک موتور برق حفاظت های مکانیکی و الکتریکی بیشتری داشته باشد قیمت آن  بیشتر و عمر آن نیز طولانی تر خواهد بود. 

این حفاظت ها عبارتند از:  حفاظت کم بودن روغن مخزن روغن، حفاظت اضافه جریان و اتصال کوتاه، حفاظت فرکانس و حفاظت ولتاژ.

وزن موتوربرق:

به هنگام خرید موتور برق باید توجه نمود که آیا موتور برق در یک مکان ثابت نصب می شود و یا باید متناسب با نیاز  باید جابجا گردد. هر چه توان موتور برق بیشتر باشد، وزن آن نیز بیشتر خواهد بود. بنابر این در صورت نیاز به تهیه موتور برق با توان بالا حتما موتور برقی خریداری گردد که داری چرخ باشد تا بتوان به راحتی جابجا نمود.

با عنایت به موارد فوق الذکر، می توان نتیجه گرفت که پارامترهای زیادی در انتخاب یک موتور برق تاثیر داشته  که  بر روی قیمت آن نیز تاثیرگذار خواهد بود.  لذا هنگام خرید باید به این نکات توجه شود.